2.3.7: 1585 - 1725 - Handel met het buitenland


Onder de vele protestantse vluchtelingen die in het laatste kwart van de zestiende eeuw uit de Zuidelijke Nederlanden naar het Noorden kwamen, waren vele drukkers en boekverkopers. Hun komst heeft bijgedragen aan de bloei van de boekhandel in de Republiek en zeker ook aan die van de handel met het buitenland. Van hen moeten zeker worden genoemd Christoffel Plantijn en Lodewijk Elzevier die uit Antwerpen naar Leiden kwamen en de basis legden voor de zeer internationaal georiënteerde wetenschappelijke uitgeverij in de universiteitsstad. In Amsterdam werkte rond 1600 de uit Brabant afkomstige Cornelis Claesz, die zich met een op nautica, atlassen en reisverhalen gericht fonds eveneens op het buitenland richtte.

Nederlandse boeken hadden een goede naam in Europa. Zij waren goed gedrukt, op papier van kwaliteit. De uitgevers konden voor het noodzakelijk redactiewerk en correctiewerk een beroep doen op geleerden en geletterden die de diverse talen waarin werd gepubliceerd, beheersten. Bovenal was belangrijk dat het aanbod van publicaties groot en divers was. De relatief grote vrijheid van drukpers maakte het mogelijk dat boeken en pamfletten die elders niet konden verschijnen, wel door Nederlandse uitgevers op de markt werden gebracht. Bepaalde categorieën drukwerk werden in grote hoeveelheden naar het buitenland vervoerd. Dat gold met name voor religieuze boeken. Engelse bijbeluitgaven werden naar Engeland verscheept. Voor joodse godsdienstige teksten die in Amsterdam van de pers kwamen, bestond grote belangstelling in Oost-Europa. Katholieke kerkboeken, die deels onder Keulse of Antwerpse schuiladressen verschenen, vonden hun weg naar de katholieke landen. Een ander succesvol exportproduct waren de edities van klassieke auteurs, met name de 'variorum' uitgaven met een uitgebreid annotatieapparaat, zoals bezorgd door de preceptor van de Rotterdamse Latijnse school Minellius, Johannes.

Boeken uit de Republiek werden in balen en vaten over heel Europa verspreid. Gregorio Leti schreef in zijn Kort begrip der helden-deugden ('s-Gravenhage 1700) dat, zoals Holland de hele wereld van zijn waren uit Oost-Indië had voorzien, men met evenveel recht kon zeggen, 'dat zy alleen gansch Europa, met het werk der drukkerijen, en boekhandel heeft bestraalt en verrijkt'. Bovendien fungeerden de Nederlandse boekverkopers als intermediairs voor de handel in boeken tussen Noord- en Zuid-Europa en tussen Engeland en het continent. Daarvan getuigen de rijk voorziene magazijncatalogi van grote internationale boekhandelshuizen als Blaeu, Elzevier, Janssonius, Leers, en Van der Aa.

In de eerste helft van de zeventiende eeuw speelde de uit Gouda afkomstige Adriaen Vlacq een belangrijke rol in de internationale boekhandel. Hij is zowel te Londen (1633-1642) als te Parijs (1642-1648) werkzaam geweest, maar in beide steden kreeg hij, zoals hij in een boeiend autobiografisch relaas beschreef, moeilijkheden met de gevestigde boekverkopers, waardoor hij moest uitwijken en zich uiteindelijk te Den Haag vestigde.

Voor de internationale handel was van oudsher de Buchmesse te Frankfurt van groot belang. De grote Nederlandse boekverkopers ondernamen vaak twee keer per jaar de tocht naar Frankfurt, waarbij ze tevens de belangen van collega-uitgevers waarnamen. In de Messecatalogi is de aanwezigheid van de Hollanders en hun nieuwe uitgaven af te lezen. Vanaf het einde van de zeventiende eeuw ging de Buchmesse van Leipzig het in belang winnen van die van Frankfurt, hoewel de boekverkopers uit de Republiek ook gedurende de eerste helft van de achttiende eeuw nog naar Frankfurt bleven reizen.

De contacten met collega-boekverkopers in het buitenland verliepen via een intensieve correspondentie. Van de vele duizenden brieven die zijn verstuurd, is echter maar weinig bewaard gebleven. Daarnaast onderhielden de grote uitgevers hun internationale relaties door handelsreizen. Sommigen hadden zelfs eigen filialen en pakhuizen in buitenlandse steden.


auteur: O.S. Lankhorst
 
 


Handel met het buitenland



Departement Omgevingswetenschappen, Leerstoelgroep Natuurbeheer & Plantenecologie, Landbouwuniversiteit Wageningen - biografische informatie

Naam: Departement Omgevingswetenschappen, Leerstoelgroep Natuurbeheer & Plantenecologie, Landbouwuniversiteit Wageningen
adres: Wageningen
Periode: 1998 - 1998
Periode: geen


Departement Sociale Wetenschappen, Leerstoelgroep Sociologie - biografische informatie

Naam: Departement Sociale Wetenschappen, Leerstoelgroep Sociologie
adres: Wageningen
Periode: 1997 - 1997
Periode: geen


Elsevier Leersystemen - biografische informatie

Naam: Elsevier Leersystemen
adres: Amsterdam
Periode: 1985 - 1985
Periode: geen


Elseviers Leersystemen/PBNA - biografische informatie

Naam: Elseviers Leersystemen/PBNA
adres: Arnhem
Periode: 1987 - 1988
Periode: geen


Historische Vereniging Leersum - biografische informatie

Naam: Historische Vereniging Leersum
adres: Leersum
Periode: 1998 - 1998
Periode: geen


Landbouwuniversiteit, Leerstoelgroep Agrarische Onderwijskunde - biografische informatie

Naam: Landbouwuniversiteit, Leerstoelgroep Agrarische Onderwijskunde
adres: Wageningen
Periode: 1999 - 1999
Periode: geen


Landbouwuniversiteit Wageningen, Departement Omgevingswetenschappen, Laboratorium voor Ruimtelijke Planvorming, Leerstoelgroep Landgebruiksplanning - biografische informatie

Naam: Landbouwuniversiteit Wageningen, Departement Omgevingswetenschappen, Laboratorium voor Ruimtelijke Planvorming, Leerstoelgroep Landgebruiksplanning
adres: Wageningen
Periode: 1998 - 1998
Periode: geen


Landbouwuniversiteit Wageningen, Leerstoelgroep Agrarische Onderwijskunde - biografische informatie

Naam: Landbouwuniversiteit Wageningen, Leerstoelgroep Agrarische Onderwijskunde
adres: Wageningen
Periode: 1998 - 1998
Periode: geen


Landbouwuniversiteit Wageningen, Leerstoelgroep Ruimtelijke Planvorming, Leerstoelgroep Agrarische Onderwijskunde - biografische informatie

Naam: Landbouwuniversiteit Wageningen, Leerstoelgroep Ruimtelijke Planvorming, Leerstoelgroep Agrarische Onderwijskunde
adres: Wageningen
Periode: 1997 - 1997
Periode: geen


Leers, Arnout (I) - biografische informatie

Naam: Leers, Arnout (I)
adres: Rotterdam 1644-1674


Leers, Arnout, I - biografische informatie

Naam: Leers, Arnout, I
Naam: A. Laers
adres: Rotterdam 1644-1674


Leers, Arnout (I, erven) - biografische informatie

Naam: Leers, Arnout (I, erven)
adres: Rotterdam 1699


Leers, Arnout, II - biografische informatie

Naam: Leers, Arnout, II
Naam: A. Leers de jonge
adres: Rotterdam 1668-1669
adres: 's-Gravenhage 1670-1699


Leers, Arnout (II) - biografische informatie

Naam: Leers, Arnout (II)
Naam: Leers, A. (de jonge) Leers, A. (junior)
adres: Den Haag 1670-1699


Leers, Arnout, III - biografische informatie

Naam: Leers, Arnout, III
adres: 's-Gravenhage 1701-1713


Leers, Arnout (I, wed.) - biografische informatie

Naam: Leers, Arnout (I, wed.)
adres: Rotterdam 1674-1690


Leers, Arnoux - biografische informatie

Naam: Leers, Arnoux
adres: Amsterdam 1692


Leers, erven Arnout, I - biografische informatie

Naam: Leers, erven Arnout, I
adres: Rotterdam 1693-1707


Leers, erven Reinier - biografische informatie

Naam: Leers, erven Reinier
adres: Rotterdam 1718-1741


Leers, Pierre Reinier - biografische informatie

Naam: Leers, Pierre Reinier
adres: Rotterdam 1710-1711


Leers, Reinier - biografische informatie

Naam: Leers, Reinier
adres: Rotterdam 1680-1709


Leers, Reinier - biografische informatie

Naam: Leers, Reinier
adres: Amsterdam 1703


Leers, Reniers - biografische informatie

Naam: Leers, Reniers
adres: Amsterdam 1692


Leerstoelgroep Agrarische Onderwijskunde, Landbouwuniversiteit Wageningen - biografische informatie

Naam: Leerstoelgroep Agrarische Onderwijskunde, Landbouwuniversiteit Wageningen
adres: Wageningen
Periode: 1998 - 1999
Periode: geen


Leerstoelgroep Agrarische Onderwijskunde LU - biografische informatie

Naam: Leerstoelgroep Agrarische Onderwijskunde LU
adres: Wageningen
Periode: 1998 - 1998
Periode: geen


Leerstoelgroep Boek-, Archief- en Informatiewetenschap - biografische informatie

Naam: Leerstoelgroep Boek-, Archief- en Informatiewetenschap
adres: Amsterdam
Periode: 1998 - 1998
Periode: geen


Leerstoelgroep Ecologische Landbouw - biografische informatie

Naam: Leerstoelgroep Ecologische Landbouw
adres: Wageningen
Periode: 1997 - 1997
Periode: geen


Leerstoelgroep Gezondheidsleer, Landbouwuniversiteit Wageningen - biografische informatie

Naam: Leerstoelgroep Gezondheidsleer, Landbouwuniversiteit Wageningen
adres: Wageningen
Periode: 1998 - 1998
Periode: geen


Leerstoelgroep Landgebruiksplanning - biografische informatie

Naam: Leerstoelgroep Landgebruiksplanning
adres: Wageningen
Periode: 1997 - 1997
Periode: geen


Leerstoelgroep Landschapsarchitectuur, Landbouwuniversiteit Wageningen - biografische informatie

Naam: Leerstoelgroep Landschapsarchitectuur, Landbouwuniversiteit Wageningen
adres: Wageningen
Periode: 1998 - 1998
Periode: geen


Leerstoelgroep Landschapsoecologie - biografische informatie

Naam: Leerstoelgroep Landschapsoecologie
adres: Utrecht
Periode: 1999 - 1999
Periode: geen


Leerstoelgroep Nederlandse Taalkunde - biografische informatie

Naam: Leerstoelgroep Nederlandse Taalkunde
adres: Amsterdam
Periode: 1999 - 1999
Periode: geen


Leerstoelgroep Nederlandse Taalkunde, UvA - biografische informatie

Naam: Leerstoelgroep Nederlandse Taalkunde, UvA
adres: Amsterdam
Periode: 1999 - 1999
Periode: geen


Leerstoelgroep Ruimtelijke Planvorming, Leerstoelgroep Agrarische Onderwijskunde, Landbouwuniversiteit Wageningen - biografische informatie

Naam: Leerstoelgroep Ruimtelijke Planvorming, Leerstoelgroep Agrarische Onderwijskunde, Landbouwuniversiteit Wageningen
adres: Wageningen
Periode: 1997 - 1997
Periode: geen


Leerstoelgroep Rurale Sociologie - biografische informatie

Naam: Leerstoelgroep Rurale Sociologie
adres: Wageningen
Periode: 1999 - 1999
Periode: geen


Leersumse boekhandel De - biografische informatie

Naam: Leersumse boekhandel, De
Naam: Ingen, M. J. van
Naam: Nigar, A. M.
adres: Leersum
Periode: 1990-....


Leersum, ... van - biografische informatie

Naam: Leersum, ... van
adres: Eindhoven 1795


Leers, wed. Arnout, I - biografische informatie

Naam: Leers, wed. Arnout, I
Naam: wed. en erven A. Leers
adres: Rotterdam 1674-1690


NVvH, Afdeling Leersum - biografische informatie

Naam: NVvH, Afdeling Leersum
adres: Leersum
Periode: 0 - 0
Periode: 19XX


Paedologisch Instituut Amsterdam, Researchafdeling behandeling lees- en leerstoornissen - biografische informatie

Naam: Paedologisch Instituut Amsterdam, Researchafdeling behandeling lees- en leerstoornissen
adres: Duivendrecht
Periode: 1994 - 1999
Periode: geen


Rijksuniversiteit. Faculteit Geneeskunde. Bijzondere Leerstoel Ziekenhuismanagement in het bijzonder gericht op de geestelijke gezondheidszorg - biografische informatie

Naam: Rijksuniversiteit. Faculteit Geneeskunde. Bijzondere Leerstoel Ziekenhuismanagement in het bijzonder gericht op de geestelijke gezondheidszorg
adres: Utrecht
Periode: 1984 - 1984
Periode: geen


Samsom - biografische informatie

Naam: Samsom
Naam: Samsom, N.
Naam: Samsom Leersystemen
Naam: Samsom Grafische Bedrijven
Naam: Intermedia
Naam: Samsom Bedrijfs Informatie
Naam: Samsom, J. P. R. L.
Naam: Schrijver, W. P. N.
Naam: Verweij, C.
Naam: Minderhout, Pieter C.
Naam: Heemskerk, A. M.
Naam: ICU
Naam: Wolters Samsom Groep
Naam: Wolters Kluwer Bedrijfsinformatie
Naam: Wolters Kluwer Nederland
adres: Alphen aan den Rijn
Periode: 1882-....


Samsom Leersystemen - biografische informatie

Naam: Samsom Leersystemen
adres: Alphen aan den Rijn
Periode: 1967 - 1976
Periode: geen


Stichting Bijzondere Leerstoel Asielrecht - biografische informatie

Naam: Stichting Bijzondere Leerstoel Asielrecht
adres: Amsterdam
Periode: 1994 - 1994
Periode: geen


Stichting Bijzondere Leerstoelen Onderwijsrecht - biografische informatie

Naam: Stichting Bijzondere Leerstoelen Onderwijsrecht
adres: Voorburg
Periode: 1993 - 1993
Periode: geen


Stichting Bijzondere Leerstoel Islam - biografische informatie

Naam: Stichting Bijzondere Leerstoel Islam
adres: Amsterdam
Periode: 1996 - 1996
Periode: geen


Stichting Bijzondere Leerstoel Joodse Studiën - biografische informatie

Naam: Stichting Bijzondere Leerstoel Joodse Studiën
adres: Amsterdam
Periode: 1990 - 1997
Periode: geen


Stichting Bijzondere Leerstoel Vervoersrecht - biografische informatie

Naam: Stichting Bijzondere Leerstoel Vervoersrecht
adres: Rotterdam
Periode: 1991 - 1991
Periode: geen


Stichting Bijzondere Leerstoel voor de Chemie van Conservering en Restauratie - biografische informatie

Naam: Stichting Bijzondere Leerstoel voor de Chemie van Conservering en Restauratie
adres: Amsterdam
Periode: 1999 - 1999
Periode: geen


Stichting Leerstoel Prins Bernhard, Botanisch Laboratorium - biografische informatie

Naam: Stichting Leerstoel Prins Bernhard, Botanisch Laboratorium
adres: Utrecht
Periode: 1987 - 1987
Periode: geen


Stichting Maatschappij en Politie, Leerstoel Politiestudies (1994) - biografische informatie

Naam: Stichting Maatschappij en Politie, Leerstoel Politiestudies (1994)
Naam: Vrije Universiteit Amsterdam (1994)
adres: Dordrecht
Periode: 1994 - 1994
Periode: geen


TU-Delft, Faculteit der Bouwkunde, Leerstoel Produktontwikkeling - biografische informatie

Naam: TU-Delft, Faculteit der Bouwkunde, Leerstoel Produktontwikkeling
adres: Delft
Periode: 1993 - 1993
Periode: geen


TU-Delft, Faculteit der Bouwkunde, Leerstoel Produktontwikkeling, Vakgroep Bouwtechnologie - biografische informatie

Naam: TU-Delft, Faculteit der Bouwkunde, Leerstoel Produktontwikkeling, Vakgroep Bouwtechnologie
adres: Delft
Periode: 1993 - 1994
Periode: geen


Vakgroep Bouwtechnologie, Leerstoel Productontwikkeling, Faculteit der Bouwkunde, TU-Delft - biografische informatie

Naam: Vakgroep Bouwtechnologie, Leerstoel Productontwikkeling, Faculteit der Bouwkunde, TU-Delft
adres: Delft
Periode: 1994 - 1994
Periode: geen


Van Leersum - biografische informatie

Naam: Van Leersum
adres: Amsterdam
Periode: 1928 - 1928
Periode: geen


Vereniging voor Calvinistische wijsbegeerte en Stichting byzondere leerstoelen Calvinistische wijsbegeerte - biografische informatie

Naam: Vereniging voor Calvinistische wijsbegeerte en Stichting byzondere leerstoelen Calvinistische wijsbegeerte
adres: Wageningen
Periode: 1973 - 1973
Periode: geen


Vrije Universiteit Amsterdam - biografische informatie

Naam: Vrije Universiteit Amsterdam
Naam: Free University Amsterdam
Naam: Universidad Libre de Amsterdam
Naam: Vrije Universiteit
Naam: VU
Naam: V.U. Boekhandel/Uitgeverij
Naam: Vereniging voor Christelijk Wetenschappelijk Onderwijs(1995)
Naam: Milieukundig Adviesbureau (MILAD) (1987)
Naam: Kok (1959)
Naam: Eindhovense Sportraad (1983)
Naam: Universiteit van Amsterdam (1985-1989)
Naam: Amsterdams Samenwerkingsverband voor Schoolloopbaan Research (1987)
Naam: Universiteit van Amsterdam (1987)
Naam: Stichting Maatschappij en Politie, Leerstoel Politiestudies (1994)
Naam: Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap (Centrum voor Educatieve Geografie (1988)
Naam: Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap : Geografisch en Planologisch Instituut (1985-1987)
adres: Amsterdam
Periode: 1950 - 1999
Periode: 19XX
Periode: 198X


Afbeeldingen i.v.m. Leers*


Boekband, Amsterdam, F.J. Wenker, 1814