3.1.1: 1725 - 1830 - Inleiding


In de uiterlijke vorm van het boek deden zich tussen 1725 en 1830 lange tijd geen revolutionaire wijzigingen voor. Vooral onder invloed van ontwikkelingen in het buitenland werden er wel verbeteringen aangebracht in sommige productietechnieken, maar er was geen radicale breuk met het verleden en Nederland speelde ook slechts een volgende en geen leidende rol. Het vakmanschap van de Nederlandse drukkers, illustratoren, papiermakers, binders en lettersnijders stond overigens op een hoog peil.

Waren er in de achttiende eeuw geen grote veranderingen in de techniek, er traden wel verschuivingen op in de stijl. De gotische letter en de houtsnede verdwenen van lieverlee uit het boek. De luxeband vierde hoogtij. Naar internationaal (vooral Frans) voorbeeld ondergingen tekstopmaak, decoraties en bandontwerpen duidelijk invloed van het classicisme en later van rococo en neoclassicisme. Veel boeken werden gekenmerkt door een zorgvuldige, rustige vormgeving. Tegelijkertijd valt echter gedurende de hele achttiende eeuw nog de doorwerking te signaleren van tradities die al in de zestiende eeuw gemeengoed waren, bijvoorbeeld in de gebruikte ornamenten en drukkersmerken, maar ook in het verschijnsel van de prijsband.

In de laatste decennia van de achttiende eeuw vormde de voorzichtige opkomst van de (papieren) uitgeversband, die alle exemplaren van één uitgave dezelfde buitenkant gaf, een wezenlijke vernieuwing. Rond 1800 manifesteerde zich een verandering van smaak in de introductie van een aantal belangrijke ontwikkelingen in korte tijd: meer boeken in octavo, andere bindtechnieken, nieuwe lettertypen, staalgravures en steengravures en velijnpapier.


auteur: Jan Bos
 
 


Inleiding



gotische letters

Definitie: vroegste drukletters, in ontwerp gebaseerd op de handschriften die in de 15e eeuw gangbaar waren bij de vervaardiging van geschreven boeken.